جایگاه بازآفرینی در ترجمه کتاب: ترجمه (Translation) چیست؟ بازآفرینی (Transcreation) چیست؟ ترجمه کتاب چیست؟ بازآفرینی ترجمه کتاب چیست؟ آیا می دانید باز تولید یا باز آفرینی متن ترجمه چیست؟ جایگاه باز آفرینش در ترجمه کتاب چیست؟ آیا باز آفرینش در ترجمه کتاب های علمی و دانشگاهی کاربرد دارد؟ برای باز آفرینش در ترجمه کتاب به چه مهارت و صلاحیت هایی نیاز است؟ در این مقاله به بحث در مورد بازآفرینی در ترجمه به طور عام و ترجمه کتاب بطور خاص می پردازیم.
| ثبت سفارش ترجمه کتاب | مشاوره قبل از ثبت سفارش |
جایگاه بازآفرینی در ترجمه کتاب
مترجم های حرفه ای با وظایف و مسئولیت های متغیری مواجه می شوند که بعضی سرراست و بی دردسر بوده و بعضی مستلزم دانش بیشتر در ترجمه متون و اسناد تخصص و صنعت مربوطه (ترجمه مالی، ترجمه تخصصی حسابداری، ترجمه تخصصی مهندسی، ترجمه پزشکی و غیره) است، این در حالی است که بعضی از تخصص ها و حوزه های ترجمه به خلاقیت خیلی بیشتری نیاز دارند مثل محلی سازی و بومی کردن یک فعالیت یادگیری الکترونیک، ترجمه کتاب یا اشعار.
ترجمه یا بازآفرینش
بیشتر مواقع ترجمه به زبان مادری مترجم انجام می شود، مثلا ترجمه تخصصی کتب پزشکی به فارسی توسط مترجم فارسی زبان؛ به ندرت پیش می آید که مترجم کتابی را به زبان خارجی یا زبان دوم خود ترجمه کند.
استفاده از مترجم بومی و ترجمه کتاب به زبان مادری برای رعایت ظرافت و نکات ریز در ترجمه کتاب است. زیرا وقتی کتاب توسط مترجم بومی و به زبان مادری مترجم ترجمه می شود، نکات ظریفی چون استعاره های فرهنگی انتقال می یابد.
البته طبیعی است که بین ترجمه کتاب شعر در مقایسه با ترجمه دفترچه راهنمای یک وسیله یا ماشین تفاوت خیلی زیادی وجود دارد و این تفاوت بخاطر ماهیت مسئله است.
بعضی از کتاب ها حاوی متن خیلی سابژکتیو یا ذهنی هستند و بعضی شامل محتوای آبجکتیو و عینی هستند. بنابراین ترجمه محتوای عینی و مادی با ترجمه محتوای ذهنی و معنوی خیلی متفاوت است. معهذا نمی توان دو مترجم پیدا کرد که یک متن و محتوا را دقیقا به یک شکل و مساوی ترجمه کنند.
علاوه بر اینکه ترجمه کتاب دو مترجم با هم فرق دارد، ترجمه کتاب داستان، شعر و رمانس با ترجمه کتاب فنی و ترجمه کتاب پزشکی تفاوت دارد.
هرچند تخصص های دیگری نیز وجود دارد که ترجمه خیلی تخصصی دارند و مستلزم انتقال مفهوم و معنا و زمینه فرهنگی یا به قولی بازآفرینی یا باز آفرینش است مثل ترجمه کتاب بازاریابی، ترجمه کتاب های مرتبط با علوم انسانی.
امروزه شعارها و متون تبلیغاتی خاصی در دنیای بازاریابی و علوم مالی دیده می شود که ترجمه آنها مستلزم انتقال فرهنگی، بومی سازی و باز آفرینی است. پروسه ترجمه این نوع محتوا با ترجمه های معمول کمی تفاوت دارد و این خدمات را بجای ترجمه باز آفرینی یا بازآفرینش (Transcreation) می نامند.
درک مفهوم باز آفرینی یا باز آفرینش مستلزم درک بهتر ترجمه است، بنابراین ابتدا به مفهوم ترجمه و سپس مفهوم بازآفرینی می پردازیم:
ترجمه چیست؟
ترجمه در فرهنگ لغت آکسفورد (Oxford dictionary) چنین تعریف شده است: فرآیند ترجمه کلمات یا متن یک محتوا از زبانی به زبان دیگر را ترجمه می گویند و شامل برگردان مکتوب یا شفاهی معنای کلمه یا متن به زبان دیگر است.
صحت ترجمه همراه با دقت در دستور زبان یکی از مهمترین خصیصه های ترجمه خوب است. در حالی که انتظار می رود مترجم در انتخاب بهترین کلمات و عبارات برای انتقال بهینه معنا و مفهوم محتوای تحت ترجمه به زبان دیگر، خلاقیت داشته باشد؛ بایستی در انتقال پیام ها دقت داشته و با دقت پیام اصلی زبان منبع را انتقال دهند.
ترجمه محتوا و کتاب ادبی با فضای بیشتری برای خلاقیت همراه است زیرا امکان باز آفرینش یا ترجمه مصرع و بیت های شعر و محتوای ادبی وجود دارد. هرچه کار خلاقه تر باشد، امکان باز آفرینی و ترجمه خلاق در انتقال شعارها و تکیه کلام ها و کنایه ها بخصوص در متن های تبلیغاتی و اشعار بیشتر است. در اینجا است که بازآفرینی وارد می شود و علاوه بر ضرورت آن، به یک چالش برای مترجم تبدیل می شود.
باز آفرینی یا بازآفرینش چیست؟
بازآفرینی یا باز آفرینش (Trascreation) یک اصطلاح جوان است و هنوز معنا و تعریف آن به طور کامل تصریح نشده است و تعریف مورد توافق همگان در دسترس نیست.
تعریف فرهنگ لغت مک میلان (MacMillan Dictionary) از بازآفرینی عبارتست از: بازآفرینی فرآیندی متمایز از ترجمه است و عمدتا برای توصیف تطبیق و بکارگیری نسخه ای جدید از آگهی های بازرگانی، تبلیغات و بازاریابی به زبان دیگر استفاده می شود.
گرچه بازآفرینی با شماره ثبت 2222617 در بریتانیا در سال 2000 ثبت شده است و این ثبت در فوریه 2010 منقضی شده است، این ایده به دهه 1960 و 1970 بر می گردد، زمانیکه از آن برای ترجمه نسخه های خلاق از آگهی ها استفاده می شد.
در دنیای امروزی از این اصطلاح برای فرآیندی خاص و مجزا در فرآیند ترجمه زبان خلاق استفاده می شود. هدف از باز آفرینش انتقال ساده معنای متن منبع به زبان مقصد نیست، بلکه انتقال حس و برداشت و جلوه فرهنگی آن نیز هست.
مثلا وقتی آگهی یک برند لباس از اروپا برای استفاده در کشورهای آسیایی ترجمه می شود، بایستی طوری ترجمه و باز آفرینی شود که به آگهی برند لباس برای آسیا تبدیل شود، نه ترجمه برند لباس اروپا. هدف از بازآفرینی ترجمه محتوا به شکلی است که در کشور و زبان مقصد همان معنا و جلوه را بدهد که در زبان منبع دارد.
بیشتر مواقع کسی که باز آفرینی را انجام می دهد، در امر کپی رایت و لحاظ حقوق نویسندگان و ناشرین تخصص دارد. این مسئله صرفا بخاطر رعایت حق نشر و چاپ نیست بلکه مترجم و کپی رایتر با هم همکاری کرده و به عنوان دو صاحبنظر از انتقال معانی ظریف و لحن و مفهوم شعار و متن زبان منبع به زبان مقصد اطمینان حاصل می کنند.
تفاوت ترجمه و بازآفرینی در چیست؟
با توجه به مطالب پیشگفت، روشن است که ترجمه با بازآفرینی تفاوت های زیادی دارد. در اینجا چند نمونه مهم از تفاوت بین ترجمه و باز آفرینش ذکر شده است:
- ترجمه معمولا توسط یکنفر انجام می شود، در حالی که بازآفرینی توسط تیمی از صاحبنظران انجام می شود. معمولا یک مترجم کار ترجمه مقدماتی محتوا را انجام می دهد و اگر طولانی باشد مثل ترجمه کتاب، بین چند مترجم تقسیم می شود تا به سررسید برسد. این افراد به طور مستقل کار می کنند و نهایتا کار آنها توسط ویراستار، بازبین و نمونه خوان تایید می شود. در بازآفرینش، تیمی از متخصصان از جمله متخصص کپی رایت و کارشناس ادبیات با هم کار کرده و بهترین معنا و مفهوم و ظاهر بصری را برای شعار یا شعر یا قطعه ادبی برای زبان مقصد پیدا می کنند. در باز آفرینی تعامل مستمر و نزدیک بین مشتری و تیم ترجمه و بازآفرینی وجود دارد، چیزی که در ترجمه کوتاه و کم است و فقط زمان تایید کار وجود دارد.
- هزینه ترجمه به صورت کلمه شمار محاسبه می شود در حالی که هزینه باز آفرینی به صورت ساعتی محاسبه می شود. همچنین همانند تمامی کارهای خلاقه دیگر، متخصصان درگیر در بازآفرینی نیز صورتحساب خاص خود را دارند که به صورت ساعتی یا پروژه ای محاسبه می شود.
- در ترجمه دقیقا همان پیام متن انتقال داده می شود، در بازآفرینی پیامی جدید خلق می شود که برای زبان مقصد خلاقه تر است. پیام خلق شده برای مخاطبان خاص خود ایجاد می شود و برای مردم فرهنگ ها و مکان های دیگر مناسب نیست. بنابراین برخلاف ترجمه که پیام به سادگی به زبان دیگر برگردان می شود، پیام ایجاد شده در باز آفرینی جدید است. اما تاثیر و نفوذ مشابهی بر گروه هدف دارد، همان تاثیری که در گروه منبع دارد اما ضرورتا از کلمات و واژگان مشابهی استفاده نمی شود.
- در ترجمه روی صحیح بودن کلمات و دستور زبان تمرکز می شود در حالی که در باز آفرینی روی نگاه و حس متن تمرکز می شود. جلوه و احساس منتقل شده از یک کمپین خلاقه از اهمیت خیلی بالایی در باز آفرینی برخوردار است. صحت زبانی و گرامر نیز در بازآفرینی اهمیت دارد اما کانون اصلی تمرکز کار نیستند.
کسانی که کار بازآفرینی را انجام می دهند بایستی نویسندگانی خلاق به زبان مادری خود باشند، کسانی که بخوبی به زبان منبع و مقصد تسلط داشته و ظرافت های فرهنگی سوار بر پیام خلاقه ایجاد شده را بشناسند. شغل این متخصصان نسبتا جذاب و همزمان چالش آور است زیرا مرتب به کار با شعار یا نمایش یا محتوای خلاق و جدیدی مواجه می شوند و بایستی به تاثیر مطلوب مورد نظر مشتری برسند.
نقش بازآفرینی در ترجمه کتاب
آیا بازآفرینی یا باز آفرینش در ترجمه کتاب نیز لازم است. بازآفرینی چه کمکی به ترجمه کتاب می کند؟ مسئله اهمیت بازآفرینی در ترجمه کتاب دارای دو بعد کاملا متفاوت است. بعد اول در ترجمه کتاب های ادبی و فرهنگی است و بعد دوم در ترجمه کتاب های آکادمیک و تخصصی است.
زمانی که کتاب ادبی، کتاب شعر، کتاب داستان بخصوص کتابهای رمانس و احساسی ترجمه می شوند یا زمانی که محتوای دارای بار فرهنگی زیاد و خاص ترجمه می شود؛ مطمئنا نقش و اهمیت باز آفرینی کاملا پدیدار است و نیاز به شرح مجدد ندارد.
اما وقتی کتاب های دانشگاهی و تخصصی ترجمه می شوند، جایگاه بازآفرینی کم رنگ تر است اما هنوز جایگاهی دارد. کتاب های دانشگاهی رشته های شاخه علوم انسانی و ادبیات بار فرهنگی بیشتری داشته و به بازآفرینی نیاز دارد.
همیشه ترجمه صرفنظر از محتوا، صرفنظر از ترجمه دانشجویی و معمول تا ترجمه کتاب تخصصی، متن منبع به متن مقصد ترجمه می شود. بدین معنی که یک زبان و فرهنگ و موقعیت اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی به متن و زبان و فرهنگ و موقعیت اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی دیگری برگردان می شود.
بنابراین همانند همه انواع ترجمه محتوا، در ترجمه کتاب نیز تفاوت زبان، فرهنگ، مکان و خصوصیات اجتماعی و فردی وجود دارد و بنابراین بازآفرینی در ترجمه کتاب نقش دارد. اما نیازی به بازآفرین تخصصی و صاحبنظر نیست و مترجم حرفه ای بایستی در این حد توانایی داشته باشد.
واژه های کلیدی جایگاه بازآفرینی در ترجمه کتاب
ترجمه چیست؟ ترجمه کتاب چیست؟ بازآفرینی چیست؟ بازآفرینی در ترجمه کتاب چیست؟ آیا می دانید باز تولید یا باز آفرینی متن ترجمه چیست؟ جایگاه باز آفرینش در ترجمه کتاب چیست؟ آیا باز آفرینش در ترجمه کتاب های علمی و دانشگاهی کاربرد دارد؟ برای باز آفرینش در ترجمه کتاب به چه مهارت و صلاحیت هایی نیاز است؟ بازآفرینش ترجمه کتاب کدام رشته های علمی بیشتر است؟ برای انجام بازآفرینش چه تخصصی لازم است؟ ترجمه تخصصی کتاب دانشگاهی با بازآفرینش همراه است؟